Экии шупту хүндүлүг Тыва арат чон!..Силерге мен солун...
Экии шупту хүндүлүг Тыва арат чон!..
Силерге мен солун төөгүден төгүп берейин.
Итальянский художник, скульпторщик, чогаалчы, философ, искусствовед, изобретатель учёный болур Леонардо да Винчиниң Мона Лиза азы Джокондо деп чуруунуң дугайында бичии төөгүден бижиптейн буруудатпайын көрүңер.
Эрткен 15 вектиң ортаа үезинде, Флоренция деп күрүнениң бир хоорай чериниң чоогунда, Анкиано деп суур черге бичии чаш төл төрүттүнүп келген.
Ол болза Леонардо да Винчи.
Л да Винчиниң ачазы бай-шыырак улустуң оглу, а авазы бөдүүн өг-бүлениң өскүс уруу.
Кажан Л да Винчиниң ада-иези таныжып турган үезинде, Л да Винчиниң ачазының ада-иези, бөдүүн өскүс уруг-биле таныжып турарын билип кааш, албан-биле бай шыырак улустуң уруунга душтурар дээш, күш-биле чарып алганар.
Кезек элээн берге үелер эрткенде, кээргенчиг өскүс уруг чааскаан арткан түңнелинде, Л да Винчиниң ачазындан иштиг-сааттыг артып каан болган.
Ынчалдыр-ла берге үеде хөөкүй өскүс уруг, хилинчектиг бергелерни эртип тургаш, Леонардо да Винчини чырык чер кырынче божуп чаяаап алган.
Кээргенчиг өскүс-чавыс уругнуң дузалажып деткип кээр улузу-даа чок, кадыкшылының байдалынга чалынмайын, бичии чаш төлү-биле бора бүдүн хүнден-хүнче хире-шаа биле борастанып амыдырап чоруп турганар.
Бир хүн Л да Винчиниң авазы, кадыкшылының берге байдалынга, бичии чаш төлүн аргажок азырап шыдавас хире байдалга келгеш, ажы-төл чок бай-шыырак дүжүметтерниң бажыңының эжииниң аксынга, бичии чаш төлүн Л да Винчини бичии корзинкага артырып кааш чоруй барган.
Чаа ооң соонда айлар-чылдар эрткенде, бичии чаш оол Леонардо да Винчи шору өзүп каан, бир хүн школазындан өөренип каапкаш чанып олурда, кудумчуга хенертен бир танывазы угбай маңнап келгештиң, хөлчок Л да Винчини мурнунга, ийи дискээниң кааранга олура дүшкеш, быжыг куспактаныпкаш, ыглап сыктап чытап эгелээрге, бичии чаш оол Л да Винчи кортканындан алгырып кышкыра бээрге, ол херээжен угбай салдыныпкан.
Л да Винчи бажыңынга чанып келгеш, ол танывазы угбай дугайында таварылганы, азырап алган ада-иезинге чугаалаваан.
Оон Л да Винчи школазындан өөренип каапкаштың-на чанып олургаш, ол угбайны бо-ла эскерип көөр апарган.
Ол танывазы угбай бир таваржып көстүп кээр, бир-де көзүлбейин баар болган.
База-ла бир хүн Л да Винчи школазындан өөренип каапкаш чанып олурда, ол танывазы угбай бо таваржып келген.
Бо удаада Л да Винчи көрүп турарга, ол танывазы угбай бичии ойнаарак белек-селек сунуп турар болган.
Бичии школачы чаш оол Л да Винчи, коргуп сүрээдээр хамаан чок, ол угбайның сунуп турар ойнаараан, ишти хөгнү амыраанындан ап алган.
Сагыш ажык улуг өөрүшкү Л да Винчи бажыңнынга чанып кээрге, азырап алган ада-иези айтырган-дыр?!..
Ол ойнааракты кайыын ап алдың деп? Ону кым берди деп? Чаш оол Л да Винчи ада-иезинден чажырар эвес, шуптузун шынын чугаалаан.
Ол хүннүң эртенинден эгелеп, дээмги ол белек берген угбайны Л да Винчи ол-ла олчаан чаңгыс-даа көрбээн, таварышпаан.
Чаа ооң соонда чүү боор, дыка хөй чылдар эрткенде, амыдырал чуртталгада эки - бакты көрүп чурттап келген Л да Винчи, хар-назыны дөгүй бергенде, ук төөгүзүнде хан төрээн ада-иези кымнар чораанын, кажан шагда ол бир танывазы угбай, хан төрээн шын Иези болганында, авазының арын-шырайын көрүнчүке, бодунуң аныяк чалыы үезинде арын-шырайынга дөмейлеп сактып тургаштың чырыкче үндүр чураан болуп турар.
Чүгле чуруктуң ат-сывын азырап каан ада-иезиниң ады-биле Мона Лиза Герардини азы Франческо дель Джокондо деп адап тураскааткан.
Леонардо да Винчиниң шын хан төрээн авазының ат-сывын "Катерина" дээр турган.
Сүге-Тейниң материалындан хоолгаа.